Negatieve gevolgen van marktwerking in de zorg

DOKKUM – Op 28 juni verscheen in het Friesch Dagblad een hoofdartikel dat onder andere ging over de negatieve gevolgen van de marktwerking in de zorg. In het artikel werd aangegeven dat keer op keer is aangetoond dat marktwerking in de zorg leidt tot aanzienlijke uitwassen. Ziekenhuizen moeten winst maken en ook zorgverzekeraars moeten winst maken. Minister Schippers heeft verklaard dat zij niet degene is die ziekenhuizen open kan houden of kan sluiten. Zij kan alleen de randvoorwaarden aangeven in wetgeving. Daarnaast heeft zij  de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en die zal moeten controleren of de kwaliteit van zorg goed is. De mate van kwaliteit wordt door de IGZ vooral gebaseerd op volume-normen van grote Randstedelijke ziekenhuizen. Zijn deze normen toepasbaar als het gaat om  ziekenhuizen op het platteland? Mag een patiënt, een burger, zelf dan geen mening hebben over wat hij of zij vindt wat kwaliteit is?

Om aan te tonen dat de inspectie soms haar werk niet goed doet, moet de gewone burger bovenmenselijke acties ondernemen voordat hij gehoord wordt. De IGZ lijkt niet aan controle onderhevig te zijn. Overigens heeft de minister wel gezegd dat ze een ziekenhuis, zoals De Sionsberg, niet ten onder zal laten gaan door wanbestuur (zoals vorige bestuurders in De Sionsberg jarenlang hebben laten zien) en toch neemt de landelijke politiek, met minister Schippers voorop, geen maatregelen om de sluiting van levensbelangrijke afdelingen in het ziekenhuis te voorkomen. Heeft de politiek nog wel wat in te brengen?

De zorgplicht van de zorgverzekeraar

De zorgverzekeraars hebben zorgplicht. Voor zowel acute zorg als voor verloskundige zorg dienen zij de zorg zelfs binnen bepaalde maximale bereikbaarheidsnormen te garanderen! Zij moeten zich aan de wet houden. Met de situatie van De Sionsberg in Dokkum is aangetoond dat het in de praktijk anders werkt. Eind vorig jaar werd door de zorgverzekeraar De Friesland-Achmea aangegeven dat de acute zorg in De Sionsberg niet goed genoeg zou zijn en dat deze zou moeten verdwijnen. De zorgverzekeraar hechtte ten onrechte aan de eis van een Intensive Care voor de Spoedeisende Hulpafdeling en voerde dit onder andere aan als motief voor sluiting van de Acute Zorg . Een ambulancepost in Metslawier werd ingericht omdat al zeker was dat de acute zorg post dicht zou gaan en er al plannen waren om het ziekenhuis verder te gaan ontmantelen. Op dit moment is de acute zorg post in Metslawier nog gewoon paraat en geeft de zorgverzekeraar onterecht en onnodig veel geld uit aan een overbodige ambulancepost. Geld dat beter aan het behoud van de geboortezorg in De Sionsberg besteed kan worden. In werkelijkheid is voor de laagcomplexe acute zorg in De Sionsberg vrijwel nooit een ICU  nodig (in tegenstelling met eerdere beweringen van De Friesland-Achmea) en volstaat de huidige Acute Zorg Afdeling. Feit is dat deze essentiële afdeling, die onmisbaar is voor de regio, verlieslatend is door het relatief lage patiënten aantal. In de situatie van De Sionsberg gaat het de verzekeraar om geld en niet om goede en veilige zorg voor de  inwoners van de regio NO Friesland. Concentratie van de zorg en sluiting van De Sionsberg, of tenminste een aantal afdelingen,  leveren immers geld op.

Geboortezorg

Enige tijd later werd aangegeven dat de geboortezorg in De Sionsberg zou moeten verdwijnen omdat deze “in de toekomst” niet aan de kwaliteitseisen zou kunnen voldoen. De toekomstbestendigheid van de geboortezorg zou in het geding zijn. De geboortezorg is nu echter in De Sionsberg uitstekend geregeld, zoals ook de minister  zelf in een debat over de geboortezorg in De Sionsberg heeft erkend. Volumenormen zijn er momenteel helemaal niet voor geboortezorg. Er zijn beslist geen medisch inhoudelijke argumenten aan te voeren voor de sluiting van de geboortezorg in Dokkum. Juist de geplande fusie met Nij Smellinghe geeft zekerheid voor de toekomst, zowel qua ervaring van medisch personeel, als financieel!

Met de Ambulance van Metslawier kan, in geval van sluiting van De Sionsberg, vaak niet aan de wettelijke eisen van de normen voor de aanrijtijd naar b.v. Leeuwarden worden voldaan.

Bovendien zijn de eerste twintig minuten reistijd van doorslaggevend belang voor hulp aan barende moeders. Staken van de geboortezorg in De Sionsberg leidt onherroepelijk tot langere reistijden naar een ander ziekenhuis, met, in acute situaties, alle gevolgen van dien. Artsen (Zorgvisie 9 mei 2012) geven aan dat het sluiten van de geboortezorg in De Sionsberg levens zal gaan kosten!

Toch wil zorgverzekeraar De Friesland-Achmea haar plannen doordrukken. Een verzekeraar moet meer winst maken, directieleden krijgen een hogere bonus als ze meer winst maken.  Met concentratie van zorg maken ze meer winst, dus dat zal ten koste moeten gaan van goede bereikbare zorg in de buurt, ten koste van De Sionsberg. De uiteindelijke rekening betaalt de burger, die langer moet reizen en in noodsituaties een hoger risico loopt, zelf.

Begin mei werd door het huidige bestuur van De Sionsberg, dhr Wagenaar, een goed plan voor de geboortezorg gepresenteerd, maar De Friesland-Achmea weigerde, met onjuiste argumenten, hier naar te kijken omdat De Sionsberg zich zogenaamd niet aan de door de verzekeraar gestelde opdracht zou hebben gehouden. Uit het “visiedocument Geboortezorg” van De Friesland-Achmea was in oktober 2011 al op te maken dat De Friesland-Achmea de thuisbevalling in sommige delen van Friesland niet meer mogelijk wilde maken. Dat hieraan door De Sionsberg uit oprechte zorg over haar patienten niet aan meegewerkt werd, werd door De Friesland-Achmea blijkbaar niet geaccepteerd.

Winst ziekenhuizen

Ook ziekenhuizen moeten winst maken, dat geldt ook voor de fusiepartner van De Sionsberg, Nij Smellinghe. Nij Smellinghe heeft in feite geen belang bij overname van afdelingen die verlies draaien,zoals acute zorg, geboortezorg en de kinderafdeling.

De zorgverzekeraar heeft immers zorgplicht?  Het ziekenhuis niet. Nij Smellinghe is eigenlijk wel blij dat dit op het bordje van de zorgverzekeraar ligt, daar hoeft het ziekenhuis zich toch niet al te druk om te maken. Zij kunnen zo meer winst maken. Overigens heeft de heer Wagenaar, de huidige bestuurder van De Sionsberg, in de krant (FD 15 april)  aangegeven dat in feite het verlies op de geboortezorg in De Sionsberg vrij gering is.  De kosten bedragen circa € 1,8 miljoen per jaar, op andere plaatsen moet dan weer ten minste voor € 1,6 miljoen aan kosten worden gemaakt voor een extra ambulancepost en dergelijke. Netto blijft dan een verlies over van  0,2 miljoen per jaar. Een te overzien bedrag, als je bedenkt dat de kinder- en moedersterfte hierdoor zeer laag blijft. Maar ook bij ziekenhuizen lijkt het vooral te gaan om de winst en komt de klant, de patiënt kennelijk op de tweede plaats. Het bestuur van een ziekenhuis zou toch niet mee moeten willen werken aan een plan van de verzekeraar dat niet deugt? Dat zou men toch ook aan de verzekeraar duidelijk moeten kunnen maken? Dat is toch ook een verantwoordelijkheid van de zorgverlener? Blijkbaar is de druk van machtige zorgverzekeraars tegenwoordig zo groot dat kleine zelfstandige ziekenhuizen hier weinig tegenin te brengen hebben.

De regio en de burgers, een ramp

Het is een ramp voor de regio als de grootste werkgever, De Sionsberg, door het sluiten van afdelingen tenslotte gaat verdwijnen. Er is onder de bevolking helemaal geen draagvlak en begrip voor het besluit van de zorgverzekeraar De Friesland-Achmea, die in feite op dit moment een monopoliepositie heeft. De maatschappelijke kosten en gevolgen zullen enorm zijn, maar dat wordt niet mee genomen in de afwegingen van de zorgverzekeraar.

Als je het verlies van € 0,2 miljoen afzet tegen de kosten van bijvoorbeeld de Centrale As (€ 300 mln), provinciehuis Leeuwarden (€ 80 mln), Drachtster Vaart (€18 mln), dan stelt het verlies op de geboortezorg van De Sionsberg inderdaad helemaal niks voor, terwijl er  levens mee gemoeid zijn. Toch lukt het ons met elkaar niet om zulke belangrijke basisvoorzieningen als goede en veilige zorg dichtbij in stand te houden. Ronduit beschamend!

En de burgers, de klanten van het ziekenhuis, de klanten van de verzekeraar?  Daar wordt door niemand naar geluisterd.  Door de verzekeraar niet, door het bestuur van het ziekenhuis niet en door de politiek in Den Haag niet. Binnen een week werden meer dan 22.000 handtekeningen opgehaald, er werd door 5000 mensen een protestmars gehouden in het centrum van Dokkum, er werden demonstraties gehouden bij het bezoek van vele hoogwaardigheidsbekleders, er werd door actievoerders drie keer naar Den Haag gereisd waar onder andere een petitie samen met de 22.125 handtekeningen voor het behoud van de Sionsberg werd aangeboden aan de vaste Kamercommissie VWS. Er werd een informatie avond voor de burgers georganiseerd en enorm veel overleg gevoerd tussen de verschillende partijen.

De zorgverzekeraar De Friesland-Achmea liet in elk overleg met vertegenwoordigers van burgers, onder andere met de actiegroep “Red De Sionsberg”, dus ook hun klanten,  een luid en onverantwoord “njet” horen.

De burgers in de Noordelijke regio willen gewoon goede en veilige zorg dichtbij. Dat was in 1956 zo, toen het ziekenhuis met steun van de bevolking is opgericht en dat is nog steeds zo. Vrouwen in verwachting, mensen met herseninfarcten en hartklachten, mogen geen groter gezondheidsrisico lopen door sluiting van afdelingen. Er werd door de politiek voorgesteld dat Dokkum als pilot, als voorbeeld voor andere kleine ziekenhuizen zou kunnen dienen als het ging om de inrichting van acute zorg in de buitengebieden. Maar toen het er op aan kwam, werd uiteindelijk door de politiek in Den Haag niet voor de motie voor behoud van de geboortezorg in De Sionsberg gestemd.

Wat kunnen burgers verder doen? Het enige waar verzekeraars in feite gevoelig voor zijn is voor het weglopen van klanten (geld) en voor imago schade. Hebben deze bestuurders dan geen morele, ethische en maatschappelijke verantwoordelijkheid?

Er zijn landelijk meer kleine ziekenhuizen die mogelijk ook de dupe dreigen te worden van de concentratiedrift en het winstbejag van zorgverzekeraars. De Samenwerkende Algemene Ziekenhuizen (SAZ), waar ook De Sionsberg toe behoort, hebben met elkaar het plan opgevat om in zee te gaan met een zorgverzekeraar met een “goede zorg dichtbij”- polis die mogelijk ook nog een lagere premie heeft. Een optie voor De Sionsberg? We zullen zien welke strijd er aan het eind van dit jaar weer losbrandt om de klant en welke mooie beloftes verzekeraars dan weer doen.

Feiten-onderzoek

Ondertussen wordt door de gemeenteraad van de gemeente Dongeradeel een feitenonderzoek gedaan over de besluitvorming door de IGZ en de Zorgverzekeraar met betrekking tot de mogelijke sluiting van afdelingen van De Sionsberg. Heeft de verzekeraar wel juist gehandeld? Is de controle door de Inspectie wel goed geweest? Als de zorgverzekeraar De Friesland-Achmea (en mogelijk IGZ) fout heeft gehandeld, dan zal dit zeker consequenties moeten hebben voor het in stand houden van afdelingen en voor de reorganisatie in De Sionsberg. De laatste berichten over De Sionsberg tonen aan  dat de huidige bestuurders van De Sionsberg en Nij Smellinghe de resultaten en de conclusies van dit onderzoek niet willen afwachten en geen goede afwegingen willen maken alvorens definitief te gaan reorganiseren en fuseren. Zorgverzekeraar De Friesland-Achmea en de bestuurders van De Sionsberg en Nij Smellinghe nemen een dergelijk onderzoek niet serieus.

Zorgverzekeraar Friesland-Achmea en de bestuurders van De Sionsberg en Nij Smellinghe houden geen rekening met wat de bevolking wil. Iedereen in Dongeradeel heeft wel een familielid die op een of andere manier bij De Sionsberg is betrokken. Veilige zorg dichtbij verdwijnt. Er worden onverantwoorde risico’s genomen.

De Friesland-Achmea en het bestuur van De Sionsberg en Nij Smellinghe, gooien het nu op een akkoordje en daar komt een oplossing uit die in feite geen oplossing is voor de burgers in NO Friesland en omgeving, maar slechts een korte termijn oplossing in het voordeel van de bankrekeningen van verzekeraar en ziekenhuis. Bestuurders vragen zich kennelijk niet af of hun besluiten moreel, ethisch en maatschappelijk wel verantwoord zijn. Het is te verwachten dat de zorgverzekeraar wel eens van een koude kermis thuis kan komen als men de wens van de bevolking niet respecteert!