Grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek in het onderzoek naar de moord op Marianne Vaatstra

LEEUWARDEN –  Voor het eerst in Nederland wordt de bevolking gevraagd om mee te werken aan het oplossen van een moord door het toepassen van verwantschapsonderzoek.

Ruim 8000 mannen uit de directe omgeving van de plaats waar in 1999 de moord op Marianne Vaatstra heeft plaatsgevonden, krijgen de uitnodiging om vanaf 29 september 2012 vrijwillig hun DNA af te staan. Via dat DNA zoekt het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in de familielijn naar verwantschap met de dader van dit gruwelijke misdrijf. Alleen met de medewerking van de Friese bevolking bestaat er nog een kans de identiteit van de dader van dit misdrijf te achterhalen.

Het College van Procureurs-Generaal heeft toestemming gegeven voor het uitvoeren van een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek in het onderzoek naar de moord op Marianne Vaatstra. Vervolgens heeft de rechter-commissaris bij de rechtbank in Leeuwarden de wettelijke machtiging verleend, waardoor het nu mogelijk is voor de Friese bevolking mee te werken aan het oplossen van de moord op Marianne Vaatstra. Het 16-jarige meisje werd op 1 mei 1999 in Veenklooster om het leven gebracht.

De aanvraag voor het grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek is gevolgd op het afsluiten van het DNA-verwantschapsonderzoek in de DNA-databank veroordeelden. Dat onderzoek heeft geen resultaat opgeleverd.

In totaal 8080 mannen uit de gemeenten Kollumerland c.a., Dantumadiel en Achtkarspelen ontvangen binnenkort een uitnodiging om vrijwillig DNA af te staan in het kader van dit grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek.

De wetgeving biedt die mogelijkheid sinds de inwerkingtreding van de Wet Verwantschapsonderzoek op 1 april 2012.

Doelgroep
Voor dit grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek zal de vrijwillige medewerking worden gevraagd van personen uit Friesland die aan de volgende beschrijving voldoen:

Mannen die in 1999 de leeftijd van 16 tot 60 jaar hadden en destijds woonachtig waren in het gebied van globaal vijf kilometer rondom de plaats delict.

Uit het technisch sporenonderzoek door het 3D-onderzoeksteam is de aansteker mede bepalend geworden voor de hypothese van een verdachte als bekende uit de buurt. Andere belangrijke factoren zijn de sporen van het gebruik van een fiets door de verdachte en het rustige sporenbeeld op de plaats delict.

Al de onderzoeksgegevens zijn beoordeeld door een profiler die wetenschappelijk onderbouwd tot de conclusie is gekomen dat het meest aannemelijke scenario is te zoeken naar een verdachte die woonachtig is (geweest) binnen een kring van vijf kilometer rondom de plaats delict.

Op basis van de eerdergenoemde leeftijdscategorie betreft het in dit gebied een totaal van 8080 mannen. De gebiedsgrootte is gebaseerd op de conclusies uit het opgemaakte daderprofiel.

Binnen het gebied vallen de volgende plaatsen:

Buitenpost, Twijzelerheide, Twijzel (gemeente Achtkarspelen)

• Zwaagwesteinde (gemeente Dantumadiel)
• Kollum, Kollumerzwaag, Oudwoude, Zwagerbosch, Westergeest, Triemen, Veenklooster, Augstbuurt (gemeente Kollumerland c.a.)

De procedure
De betreffende personen ontvangen rond 15 september 2012 een brief waarin wordt gevraagd vrijwillig mee te werken aan het grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek.

De DNA-afname start op zaterdag 29 september 2012. Voor de afname is een periode van twee weken ingepland. Op zeven afnameplaatsen, te weten Zwaagwesteinde, Twijzerlerheide, Kollumerzwaag, Oudwoude/Westergeest, Kollum, Buitenpost en Twijzel zijn op afgesproken tijden deskundigen aanwezig om het DNA af te nemen. Tevens is in Leeuwarden, Dokkum, Drachten en Groningen een afnamelocatie geregeld.

Voor mensen die niet meer in het gebied woonachtig zijn wordt gezorgd voor een geschikte alternatieve afnamelocatie.

Waarom dit onderzoek?
Met behulp van de Friese bevolking is er een kans de identiteit van de dader van dit misdrijf achterhalen. De traditionele opsporingsmethoden en het DNA-verwantschapsonderzoek in de DNA-databank veroordeelden hebben geen verdachte opgeleverd.

Vanaf 3 april 2012 heeft het NFI onderzoek gedaan in de DNA-databank naar verwantschap onder reeds bestaande profielen. Daarbij is van de bestaande DNA-profielen een Y-chromosomaal profiel vervaardigd waarna gekeken is naar overeenkomsten met het daderprofiel. Dit heeft geen dan wel onvoldoende overeenkomsten opgeleverd om verder mee te kunnen zoeken in de mannelijke familielijn.

De volgende stap die de wetgeving mogelijk maakt is het afnemen van DNA-materiaal en hier verwantschapsonderzoek naar verrichten. Het is voor het eerst in Nederland dat een dergelijk ingrijpend opsporingsmiddel wordt ingezet. De uitvoering ligt bij de politie Fryslân en het NFI.

DNA-afname
Met een wattenstaafje wordt wangslijm aan de binnenkant van de mond van de betrokkene weggenomen. Dit is pijnloos. Het wangslijm wordt anoniem naar het NFI gestuurd. Persoonsgegevens worden daar niet bekend gemaakt.

Van het afgenomen DNA-materiaal wordt een zogenaamd Y-chromosomaal profiel vervaardigd. Dit Y-chromosomale profiel wordt in de mannelijke lijn van een familie in principe onveranderd doorgegeven, zodat men bij overeenkomsten met het daderprofiel kan gaan zoeken naar naaste en verre verwanten in de familiestamboom.

Het DNA-profiel wordt uitsluitend vergeleken met het aangetroffen DNA-daderspoor op het lichaam van Marianne Vaatstra en niet met andere sporen uit andere onderzoeken. Na afronding van het verwantschapsonderzoek worden het DNA-materiaal en de vervaardigde profielen vernietigd.

Burgerfora
In juli 2012 is een aantal burgers in de gemeente Achtkarspelen, Kollumerland en Dantumadeel in een drietal sessies in gesprek geweest met politie en justitie. Hiervoor is gekozen om problemen dan wel mogelijkheden die de burgers zien in een grootschalig verwantschapsonderzoek te kunnen betrekken bij de voorbereiding en uitvoering van communicatie uitingen. Deze discussies hebben een nuttige bijdrage opgeleverd. Dat de burgers uit het betrokken gebied het belangrijk vinden dat de dader van de moord wordt gevonden, is duidelijk naar voren gekomen. De bereidheid om mee te werken blijkt groot. In de aanloopperiode naar de afnameperiode zullen in de betreffende gemeenten inloopavonden voor burgers worden georganiseerd waar zij met vragen terecht kunnen.

Verloop DNA-verwantschapsonderzoek
NFI verwacht voor dit grootschalig onderzoek minstens zes maanden nodig te hebben.

Meer informatie over het onderzoek naar de moord op Marianne Vaatstra is te vinden op:

www.om.nl/actueel-0/strafzaken/vaatstra/
www.politieonderzoekmariannevaatstra.nl

httpv://youtu.be/7-NA9X-rbvo

Video: Omrop Fryslân