Uitvaartmuziek: van tranentrekkende smartlap tot hardcore punkkraker
De overledene eren met muziek doen we waarschijnlijk al zolang uitvaartdiensten bestaan. Al zal er bij de eerste begrafenissen van de mensheid wellicht op primitieve trommels geslagen zijn. Het bijzondere is dat er geen restricties zijn aan het begrip uitvaartmuziek. De Top 10 vertoonde de nodige smartlappen van Mieke Telkamp en Marco Borsato (hoewel die laatste nu misschien minder gekozen wordt), maar er zijn ook meer ongebruikelijke genres te horen.
Nieuwe songwriters
De een noemt het ‘draken van nummers’, de ander vindt er troost in. Maar Dat ik je mis van Maaike Ouboter en Mag ik dan bij jou van Claudia de Breij zijn sinds de releasedatum vrijwel direct de uitvaart-top 10 ingedoken, dus de dames hebben hoe dan ook snaren weten te raken. De juiste uitvaartmuziek kiezen blijft een kwestie van smaak, maar kennelijk ook van principes: volgens Libelle is het voorheen veelvuldig gedraaide Afscheid nemen bestaat niet van Borsato intussen uit de lijst verdwenen.
Punk in de kerk
In 1999 zal de kapelaan van de rooms-katholieke Sint-Theresiakerk in Maastricht op zijn minst even de wenkbrauwen hebben gefronst toen de uit het leven gestapte drummer Richard Bruinen van hardcorepunkband Backfire! de laatste eer werd bewezen. Hier geen My Way van Frank Sinatra of We’ll meet again van Vera Lynn, maar de snoeiharde gitaren en drums van de New Yorkse collega’s van Agnostic Front. Ongebruikelijk, maar de meeste aanwezigen zaten fanatiek mee te knikken met de muziek. Popjournalist Leon Verdonschot tekende dit tafereel op in zijn muziekverhalenbundel Hart tegen hart.
Invloed van afkomst en religie
In Nederland zijn uitvaarten over het algemeen bedrukte aangelegenheden, in andere culturen wordt er al dansend afscheid genomen. Sowieso hebben afkomst en religie invloed op de manier van afscheid nemen, rouwen en de keuze tussen begraven en cremeren. Maar het kan dus zijn dat niet-gelovigen wel wat zien in bepaalde rituelen, en dat ze kiezen voor opwekkende, dansbare of zonnige muziek in plaats van een ballad in de moerstaal.
Danny Vera’s Rollercoaster
Een nummer dat echter op unanieme steun kan rekenen is de single waarmee Danny Vera definitief doorbrak tot de Eredivisie der Nederlandse popmuziek: Rollercoaster. Het belandde niet alleen in de lijst die Libelle publiceerde, maar ook op nummer één in de Top 2000 à Go-Go. In 2022 kreeg het liedje gezelschap van A whiter shade of pale van Procol Harum, dat bij de uitvaart van Peter R. de Vries werd gedraaid. Het is fascinerend hoe zo’n keuze de muzikale Lijst der Lijsten beïnvloedt.
Radio
Radio-dj’s hebben nog steeds indirect invloed op wat er bij uitvaarten gedraaid wordt. Bij ingrijpende gebeurtenissen kiezen ze een nummer uit als een soort muzikaal monument. Giel Beelen koos het politiek getinte anthem Iron Sky van Paolo Nutini om de slachtoffers van MH17 te eren en nog geen uur na de moord op Pim Fortuyn draaide de ontdane Isabelle Brinkman het nummer The man with the child in his eyes van Kate Bush. Waardoor sommige muziek onbedoeld en misschien ook ongewild met iets anders geassocieerd wordt dan wat de artiest bedoelde.
